1945 de Duitse verdediging van Doesburg en Canadese opmars:

Als voormalig cartografisch tekenaar ben ik bijzonder geïnteresseerd in luchtfoto’s en daarom heb ik gekeken naar de luchtfoto’s die door de geallieerden zijn gemaakt van Doesburg. De eerste luchtfoto’s die ik ben tegengekomen specifiek gemaakt boven Doesburg dateren van 26 november 1944 en de laatste zijn gemaakt op 7 en 10 april 1945 en dat is dus nog tijdens het beleg van de stad door de Canadezen. Ze zijn gevlogen door de 1 Canadian Army Photo Interpretation Section (APIS). Dat de Canadezen dus al in november 1944 verkenningsfoto’s maakte geeft dus al aan de hun aanvalsrichting bekend was. Uiteraard hadden eind 1944 ook de Duitsers wel in de gaten dat hun vijand uit het oosten zou komen en ergens de IJssel over moest komen. Na de slag om Arnhem in september 1944 kwam het front aan de andere kant van de IJssel te liggen. Er moesten dus versterkingen, schuttersputten, loopgraven en tankvallen worden gegraven worden en daar hadden de Duitsers nu eenmaal geen tijd voor. Onder leiding van de OT (Organisation Todt) werden Doesburgers e.a. daarom gedwongen om dit graafwerk te verrichtten.

Op vele plaatsen in de Achterhoek gingen Nederlanders onder Duitse dwang aan de gang met het graven van deze versterkingen. Tussen Drempt en de IJssel kwam een stelsel van loopgraven en een lange tankgracht te liggen. De Hoge linie kreeg over de hele lengte een loopgraven stelsel met aan weerszijden mangaten en geschut/mortierstelling. Ook in de binnenstad zijn diverse versterkingen aangelegd.

Duitse stellingen in Doesburg:

• Hoge Linie: loopgraven en schuttersputten
• Lage Linie: loopgraven en schuttersputten
• Lindewal-Nahuyssingel: loopgraaf en schuttersputten
• Meipoortwal: loopgraaf
• Putpad: mortierstelling
• GTW loods-gracht: mortierstelling
• Rooseveltsingel-Juliana van Stolberglaan: mortierstelling
• Oost naast Mauritskazerne: mortierstelling
• Opgeblazen weg/dijk: begin Kraakselaan
• Opgeblazen weg/dijk: Dam Dremptse dijk bij fort Bretagne Hoge Linie
• Diverse loopgraven bij de verschillende bedrijven nabij de IJssel
• Loopgraaf van Hoge Linie naar Loddero
• Loopgraaf langs de IJssel achter de Contre Escarp

De verdediging van Doesburg is voornamelijk gevoerd vanuit de versterkingen in de stad dan vanuit de linies. Zowel de Hoge als de Lage linie waren doorgraven met enorme loopgraven stelsels.

De Canadese opmars richting Doesburg: In cursief aangegeven de opmars noordwaarts richting Zutphen voor de oversteek bij Gorssel. Daarnaast trok men richting Westervoort voor de oversteek richting Arnhem.. Er was reeds eerder door de Canadezen besloten Doesburg links te laten liggen vanwege de versterkingen en mogelijk vele aanwezige troepen met de nodige stukken geschut.

When 2 Canadian Corps has captured the Stokkummer Bosch and Hoch Elten features and is proceeding to secure the objective Doetinchem-Pannerden, 1 Canadian Corps will clear the enemy from the south-eastern portion of the Nijmegen ‘Island’, As 2 Canadian Corps develops its operation northwards and secures its left flank to the line of the R. IJssel between Doesburg and Westervoort,

The British 49th Infantry Division under the First Canadian Army’s I Canadian Corps launched an attack on Arnheim in the Nijmegen area. The II Canadian Corps advanced toward Doesburg and Zutphen.

Tijdlijn Doesburg en opmars Canadezen:

31 maart: Wegvoeren van Doesburgse mannen door de OT voor graafwerkzaamheden.
Orts-kommandant Doesburg Hauptman Leiwe en feldgendarmerie uit Doesburg vertrokken.
2 april: Nahuyssingel: 06.45 Duitsers betrekken de stellingen in de tuinen rondom in de loopgraven. Fam. Riewald gevlucht naar ouders in de Koetsveldstraat. Bewoners Wilhelminastraat en Kraakselaan moeten evacueren. Enkele bruggen en schepen in de haven opgeblazen.

April 2 1945 – OPERATION PLUNDER MR 928667
00.15 The convoy moved off led by tanks of the SHERBROOKE FUSILIERS. But we soon bogged down after crossing the German-Netherlands border. The 7 Bde had met opposition beyond KILDER 970718 (Sheet 4003 DOETINCHEM 1/25,000). At approx 0300 hrs the Bn was told to bed down for the rest of the night. We spread out among the buildings along the road in square 9571 (DOETINCHEM Sheet).
08.00 “O” Gp. Our job now to push on through 7 Bde and go on towards LAAGKEPPEL MR 963787 (DOETINCHEM Sheet).

3 april: Canadezen vermoedelijk al in Drempt en Angerlo.
4 april: In de nacht van 3 op 4 april om 1.50 opende het Canadese leger het vuur. Men telde die nacht in Doesburg 20 granaten per minuut. In de middag van 13.00 tot 16.00 ligt de stad onder zwaar granaatvuur. Spits van de Martinitoren kapot geschoten. Vermoedelijk twee Duitsers in de toren gesneuveld.

April 4 1945 – OPERATION PLUNDER MR 961787
07.00 Reveille. Clear and warm
13.00 The Bn started out again. C and D Coys leading. Our new plans called for C Coy to occupy RODENBURG 924840 and D Coy to go to HOEFKEN 931833 (Both sheet 3903). A Coy to EEKHORN 927853 and B Coy ZWAARTE SCHAAR 920833 (Both sheet 3902). The only trouble encountered on the move was by A and C Coys, who came under fire from an enemy S.P. Gun on the other side of the IJSSEL river and mortar fire from RHA 899853 (Sheet 3902). Each of these coys had 4 casualties.

5 april: Vaste brug over de IJssel opgeblazen evenals de twee andere kleinere aan de zuidzijde van de stad.

Mauritskazerne in brand geschoten en diverse huizen in de stad geraakt. Er is geschoten op de Hoge Linie, vermoedelijk geweervuur. In de ochtend ligt de stad weer onder vuur. De Duitsers laten de Mauritskazerne verder afbranden.

April 5 1945 – OPERATION PLUNDER MR 946825
03.00 D Coy moved up and occupied EMMER 925860 (Sheet 3903). This was done with no opposition and completed by 0500 hrs. A fairly quiet morning was spent, though there was an odd mortar bomb coming over.
15.30 D Coy, taking advantage of enemy trench systems that had been abandoned, occupied the farm buildings t’HUISWEERD 914857 (Sheet 3902). There was no opposition. Meanwhile A and B Coys using other abandoned trench systems, moved into position. A Coy to attack RHA 899853 and B Coy to attack PIPLURE 907837. B Coy didn’t get very far before 11 and 12 plts were pinned down by intense mortar and MG fire. 10 Plt came forward and gave them covering fire to withdraw back to ZWAARTE SCHAAR. They had four casualties (1 Officer killed and 3 OR’s wounded). A Coy led by 9 Plt went into their series of trenches, which were full of water, and followed them around to the outskirts of RHA. There was quite a lot of sniping and mortaring but the trenches gave them good cover.

20.00 The end of the trenches was reached and 9 Plt led off into town. It was getting night time but there was plenty of light from burning buildings. Our 6 Pdrs had set them on fire earlier in the day. 8 Plt took out the first group of houses against furious resistance. One feature of this resistance was the extensive use of Bazookas. Our own weapons were in very bad shape from the mud encountered in the trenches. 7 Plt now went in and two sections got into a house near the centre of the village. Here they were counter-attacked and cut off from the rest of the Coy. Sgt Caverly got through and gave the story to the O.C. A Coy now got orders to withdraw to their original positions. Some more of 7 Plt came back and the Coy withdrew. The final count of casualties was 5 wounded, Five killed and six missing. Major Hogarth was wounded in the arm.

6 april: Artillerievuur in de ochtend, voltreffers in diverse huizen in de stad. Huizenblok aan de Nahuyssingel krijgt ook een voltreffer en is in brand gevlogen.

Het vuur van tanks vanuit Drempt was gericht op de stellingen aan de Nahuyssingel en vermoedelijk ook richting van de mortierstelling die aan het Putpad was gelegen.

April 6 1945 – OPERATION PLUNDER MR 946825
12.00 B Coy was shelled at dinner and had three men wounded. Our mortars, 6 pdrs and tanks gave RHA a good dusting off during the night. There was word of a move that night, but nothing definite about times.

7 april: Tussen 03.00 en 06.00 ligt er weer een zwaar artillerievuur op de stad. In de lucht zijn vliegtuigen gesignaleerd. Nahuyssingel 22 tot 28, blok van 4 woningen geheel afgebrand.
8 april: Geschut te horen tussen Zutphen en Dieren. Duitsers halen de mortieren weg van de Nahuyssingel en de Looyerswal. Teruggetrokken? Van de vestingwallen. De Canadezen hebben die dag luchtfoto’s gemaakt van het zuidelijk deel van de stad, met name de stellingen aan de Nahuysssingel.
9 april: Mitrailleurvuur en geschut te horen. 50 mannen gedwongen om te graven in de Hoge Linie.
10 april: Veel luchtactie en af en toe een korte beschieting. De Canadezen hebben die dag luchtfoto’s gemaakt van de stad en alle Duitse stellingen.

11 april: Veel luchtacties boven de stad.
17.00 hevig mitrailleurvuur vanuit richting Angerlo.
18.00 het kantoor van de fabriek van Ubbink in brand geschoten.
16.00 oversteek over de IJssel door de Canadezen bij Gorssel onder dekking van een rookgordijn met 27 Buffalo’s. Bombardement met rookgranaten en mobiele rookgeneratoren. Bouw van de brug in de nacht. Canadese Perth regiment neemt deel aan het beleg van Doesburg.
12 april: Veel luchtacties. In de middag hangt er een kunstmatige nevel met olieachtige geur. Mogelijke oorzaak de oversteek over de IJssel bij Westervoort-Gorssel. 20.00 hevig vuur vanuit de richting Arnhem.
23.15 na een hevig bombardement steken de Canadezen en Engelsen over bij Westervoort naar Arnhem.

De Duitse bezetting: Helft Duitse bezetting en Kampfkommandant vertrokken en vervangen door een groep Kaukasiers van het 803e Ostbataillon onder leiding van Kampfkommandant Sauerbrey.
Nordkaukasische Infanterie Bataillon 803.
Some info about this unit: In March 1945 – as GR 493 (cryptonym) in 219. ID commander of the Nordkaukasisches Infanterie-Bataillon 803 is Oblt. Kramer.
Het bataljon werd op 6 december 1942 opgericht in Wesola (Polen).
Op 9.9.1943 werden bevelen uitgevaardigd voor de afvoer van het Nordkauk.Inf.Btl. 803.
Begin april 1945 toog het grootste deel van het bataljon naar de Veluwe en dus ook naar Doesburg. 03.00 brug gereed en de eerste tanks kunnen oversteken bij Gorssel.

13 april: nieuwe Kampfkommandant Oberleutnant Sauerbrey. 2e slag om Arnhem begonnen.
14 april: 15.00 tot 17.00 de stad onder granaatvuur.
15 april: Uiteindelijk vertrokken de Duitsers op 15 april. Vlak voor hun aftocht besloot men enkele monumenten op te blazen. De Duitse genie had daarvoor een speciaal ‘Sprengkommando’ in het leven geroepen.

• 12.00 de toren van de Martinikerk opgeblazen
• 12.07 de windmolen opgeblazen
• 12.42 de watertoren opgeblazen

20.00 tot 20.30 granaatvuur op de stad Canadezen van het Royal Edmonton Regiment trekken vanuit het noorden langs de IJssel naar het zuiden. Spankeren bevrijd op 15 april en Canadezen rukken op naar Dieren. De laatste kans voor de Duitsers in Doesburg om de rivier over te steken om omsingeling te voorkomen.

16 april: de stad bevrijd en onder geallieerd militair gezag.

met dank aan Eliza Richardson en Trevor Ford van het Laurier Military History Archives